MAAS-GGP Zelf

Dit item verwijst naar vragen over de reden van het bezoek aan jou, de arts.

Open vragen als Wat kan ik voor u doen? worden bedoeld in dit item. Deze openingsvragen zijn algemeen van aard en de antwoorden van de patiënt kunnen zeer verschillend zijn.

Patiënten kunnen enkele klachten noemen, ze kunnen vertellen dat ze gestuurd zijn door familie of een collega, ze kunnen vragen om een recept, een briefje, of een verwijzing.

Score

•  ‘Ja’, wanneer met een open vraag naar de reden van komst gevraagd wordt.

Dit item wordt gescoord wanneer je, middels een open vraag, vraagt naar een beschrijving van de klacht of probleem, die voor de patiënt aanleiding was hulp te zoeken. De patiënt kan lichamelijke klachten en/of geestelijke gezondheidsproblemen hebben.

Score

• ‘Ja’, wanneer je vraagt naar een beschrijving van de klacht of probleem door middel van een open vraag.

Dit item verwijst naar het interviewgedrag waarmee jij de emotionele betekenis van klacht of probleem voor de patiënt exploreert.

Emoties, zorgen, angsten, gedachten van de patiënt over de klacht worden bedoeld.

Vragen als Hoe voelt u zich bij dit probleem? of reflecties over de emotionele aspecten in de informatie van de patiënt worden hier verwacht. Patiënten zijn vaak angstig over de prognose van hun klacht of probleem, en kunnen soms gevoelens van schuld of schaamte presenteren, vooral wanneer sprake is van geestelijke gezondheidsproblemen.

Score

•  ‘Ja’, wanneer je de emoties van de patiënt omtrent klacht of probleem exploreerde.

Dit item vraagt naar de motieven direct voorafgaand aan het consult, die hebben geleid tot de beslissing de arts te bezoeken.

Het antwoord op deze vraag geeft informatie over de factoren, die ertoe geleid hebben dat de patiënt hulp is gaan zoeken. Het antwoord geeft ook een indruk van de ernst van de klachten.

Als al langere tijd een behoefte aan hulp bestond, maar de patiënt en/of zijn naasten hebben geen hulp gezocht, dan kun je onderzoeken welke factoren het zoeken van hulp vertraagd hebben. Gevoelens van angst of schuld kunnen interfereren met de beslissing om een consult te vragen.

Score

• ‘Ja’, wanneer dit onderwerp – met een open vraag – ëxploreerde.

Het antwoord op deze vraag geeft informatie over de causale verklaringen van de patiënt.

Vragen als Wat is naar uw mening de oorzaak van uw probleem?  worden bedoeld. Patiënten zullen een theorie construeren, die gebaseerd is op lekenkennis en eerdere ervaringen, omdat zij vaak niet over medisch-wetenschappelijke achtergrondinformatie beschikken.

Het onder woorden brengen van de persoonlijke constructen geeft aanvullend inzicht, en stelt jou in staat deze constructen te wijzigen en aan te vullen in een meer realistische kijk op de klachten.

De exploratie van de verklaringen van de patiënt draagt in grote mate bij aan het gewenste klimaat van begrip en vertrouwen van het medisch interview.

Score

• ‘Ja’, wanneer je, middels een open vraag, vraagt naar verklaringen over de oorzaak van de klacht.

Familieleden kunnen reageren door bevestiging, afwijzing, hulp, argumenten om te overtuigen wel of geen hulp te zoeken, etc.

Middels dit item wordt onderzocht:

• Of het probleem besproken is binnen gezin of familie;
• Hoe daarop gereageerd werd.

Score

• ‘Ja’, uitsluitend wanneer beide aspecten onderzocht zijn.

Middels deze vraag exploreer je welke behandeling de patiënt zelf heeft ingezet om de klachten te verlichten, met of zonder succes. Het antwoord kan bijvoorbeeld zijn: zelfmedicatie, verandering in leefstijl of gewoontes.

Item 2.11 Ik vroeg naar professionele behandeling en het effect daarvan is gerelateerd aan dit item, maar vraagt naar professionele behandeling.

Score

• ‘Ja’, wanneer je deze vraag – op een open manier – gesteld hebt.

Dit item betreft de concrete gevolgen van klacht of probleem op het dagelijkse leven van de patiënt.

De gedragsaspecten die bedoeld worden met dit item, hebben een nauwe verwantschap met de emotionele aspecten zoals bedoeld in Item 1.3 Ik vroeg naar de gevoelens omtrent de klacht.

De emotionele betekenis en de gedragsmatige consequenties van de klacht op het dagelijkse leven geven een aanwijzing voor de mate van lijden, zoals ervaren door de patiënt.

Score

• ‘Ja’, wanneer je de invloed van de klacht op het dagelijks leven onderzoekt door middel van een open vraag.

In dit item vraag je de patiënt te vertellen over problemen, klachten of levensomstandigheden die de klacht vergezellen.

Doel is nader te vragen naar in de tijd gerelateerde verbanden, die verondersteld worden te bestaan tussen gebeurtenissen en klachten vanuit het perspectief van de patiënt. Het antwoord op deze open vraag kan zijn: een andere belangrijke klacht, een stressvolle levensgebeurtenis die de klacht beïnvloedt, een geheel ander probleem dat geen verband heeft met de eerdergenoemde klacht.

Score

• ‘Ja’, wanneer je deze vraag – op een open manier – gesteld hebt.

Dit item vraagt naar de manier waarop de patiënt in het verleden soortgelijke problemen heeft opgelost.

Score

• ‘Ja’, wanneer je hier met een open vraag naar gevraagd heb.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je exploreerde, met open vragen, hoe de patiënt inschat dat zijn problemen anderen tot last zijn.

Score

• ‘Ja’, wanneer je vroeg naar acute traumatische omstandigheden of andere emotioneel beladen gebeurtenissen in de afgelopen drie maanden.

Dit item betreft de aard van de hulp die de patiënt wenst te ontvangen.

Je moet, als arts, inzicht hebben in deze wensen hoewel de wensen onrealistische aspecten kunnen bevatten. De wensen kunnen, bijvoorbeeld wat de oplossing betreft, te veel van jou verwachten.

Je moet zo veel als mogelijk aansluiten bij deze wensen wanneer je het hulpaanbod bespreekt. Het verschil tussen wensen en verwachtingen is daarbij van belang. De patiënt kan bijvoorbeeld managementplan A wensen, maar verwachten dat niet plan A, maar plan B zal worden aangeboden op basis van eerdere ervaringen met jou.

Score

• ‘Ja’, wanneer je expliciet vraagt naar de wensen van de patiënt betreffende de te verwachten hulp.

Dit item wordt positief gescoord wanneer je, middels een open vraag, vraagt naar een beschrijving van de klacht die voor de patiënt aanleiding was hulp te zoeken.

De patiënt kan lichamelijke klachten en/of geestelijke gezondheidsproblemen hebben.

Score

• ‘Ja’, wanneer je vraagt naar een beschrijving van de klacht door middel van een open vraag.

De tijd-intensiteit curve over de dag en over de tijd, zoals nagevraagd in Items 2.2 en 2.3, geeft belangrijke informatie voor het opstellen van hypotheses over het ontstaan en onderhouden van de klachten van de patiënt.

Score

• ‘Ja’, wanneer je vraagt naar de tijd-intensiteit curve gedurende de dag.

In het beloop van de klachten in de tijd, verzamel je informatie over:

• het begin van de klachten;
• veranderingen in de loop van de tijd;
• klachtenvrije perioden;
• veranderingen in aard en intensiteit van de klacht gedurende het leven.

Score

• ‘Ja’, wanneer je gevraagd hebt naar een of meer van deze vier aspecten van het beloop van de klacht.

Dit item scoort het vraaggedrag wanneer je zoekt naar interne of externe factoren die de klacht hebben doen uitlokken.

Uitlokkende factoren in het verleden of in het heden kunnen benoemd worden.

Deze vragen betreffen het ‘interview-correlaat’ van het klinische probleemoplossende proces.

Score

• ‘Ja’ wanneer je zocht naar uitlokkende factoren in het verleden en het heden.

NB: De kwaliteit van het klinische probleemoplossende proces wordt hier niet beoordeeld; uitsluitend de aanwezigheid van  jouw ‘zoekgedrag’ wordt hier gescoord.

Je vraagt naar factoren die de klachten hebben doen toenemen waarbij je gebruik maakt van open of gesloten (directieve) vragen.

• Open vragen worden gesteld wanneer je geen duidelijke hypothese tot je beschikking hebt of de patiënt uitnodigt mee te denken over deze factoren.
• Gesloten of directieve vragen worden gesteld wanneer je aanwezige hypotheses aan het testen bent.

Score

• ‘Ja’, wanneer je open of gesloten (directieve) vragen stelde om factoren te analyseren die de klacht hebben doen toenemen.

Zie ook de opmerking bij Item 2.4.

Score

• ‘Ja’, wanneer je – middels open of gesloten (directieve) – vragen, vroeg naar factoren die de klacht in stand houden.

Zie ook de opmerking bij Item 2.4.

Score

• ‘Ja’, wanneer je – middels open of gesloten (directieve) vragen – vroeg naar factoren die het probleem/klacht doen verminderen of laten overgaan.

Zie ook de opmerking bij Item 2.4.

In dit item vraag je de patiënt te vertellen over problemen of klachten die de klacht vergezellen.

Doel is nader te vragen naar – in de tijd gerelateerde – verbanden, die verondersteld worden te bestaan tussen gebeurtenissen en klachten vanuit het perspectief van de patiënt.

Het antwoord op deze open vraag kan zijn: een andere belangrijke klacht, een geheel ander probleem dat geen verband heeft met de eerdergenoemde klacht.

Score

• ‘Ja’, wanneer je deze vraag – op een open manier –  stelde.

N.B. Deze vraag is gerelateerd aan Item 1.9 Ik vroeg met welke levensomstandigheden of andere problemen de klacht vergezeld gaat, maar betreft hier klachten of symptomen vanuit een psychiatrisch perspectief. Dit item levert belangrijke informatie over gerelateerde klachten of comorbiditeit en is een voorloper van het psychiatrisch onderzoek.

Je vraagt naar een ‘historisch’ overzicht van geestelijke gezondheidsproblemen en ziektes. Een relatie met de voorliggende klacht/probleem is niet nodig.

Score

• ‘Ja’, wanneer je vraagt naar ziektes en geestelijke gezondheidsproblemen in het verleden.

Dit item vraagt naar de manier waarop de patiënt de problemen/klachten heeft gepresenteerd bij andere professionals in het verleden en het effect van de behandeling. Inhoudelijk sluit dit item aan bij Item 1.10, dat vraagt naar zelfzorg. 

Score

• ‘Ja’, wanneer je aandacht besteedt aan zowel de aard als het effect van eerdere behandeling.

Dit item verwijst naar de exploratie van consultaties, diagnostische onderzoeken en professionele behandeling, die momenteel worden uitgevoerd maar (niet) gerelateerd zijn aan de hoofdklacht of probleem.

Met ‘professioneel’ worden bedoeld: (para)medische disciplines en ook professionele alternatieve hulpverleners.

Overlap met Item 1.10, dat gericht is op zelfhulp, kan ontstaan wanneer de patiënt voorschriften of advies dat in het verleden werd gegeven op eigen initiatief toepast op de voorliggende klacht.

Score

• ‘Ja’, wanneer je de patiënt vraagt naar huidige professionele consulten die (niet) gerelateerd zijn aan de hoofdklacht.

Medicatie en middelen zijn:

• Zelfmedicatie;
• Professioneel voorgeschreven medicatie;
• Drugs, zoals roken en alcohol;
• Soft en harddrugs.

Je moet de volgende vier aspecten van middelengebruik exploreren:

• Welke medicatie wordt gebruikt;
• Welke drugs worden gebruikt;
• De hoeveelheid;
• De mate van afhankelijkheid.

Score

• ‘Ja’, wanneer je de vier aspecten exploreert.

De volgende aspecten kunnen beschouwd worden als kenmerken van deze relaties:

• Flexibiliteit in het geval van gewijzigde omstandigheden,
• Flexibiliteit van rollen en posities,
• Differentiatie van rollen en taken,
• De mogelijkheden van emotionele en sociale ondersteuning,
• Flexibiliteit en tolerantie in normen en waarden.

Score

• ‘Ja’, wanneer je twee of meer van deze aspecten geëxploreerd hebt.

Je controleert of de klachten een functie hebben in het ziektegedrag van de patiënt, d.w.z. of sprake is van secundaire ziektewinst.

De controle gebeurt in twee stappen:

• Als eerste, je vraagt hoe belangrijke anderen hebben gereageerd op de klachten/problemen. Dit onderwerp wordt in Item 1.6 Ik vroeg hoe klacht/probleem besproken is binnen de familie of primaire groep gescoord;
• Als tweede, je exploreert de functie die deze reactie kan hebben voor de patiënt. Mogelijk is er sprake:
  • Van een excuus-functie,
  • Van verminderde verantwoordelijkheid,
  • Van het afleiden van de aandacht van andere problemen,
  • Of van het controleren van de communicatiepatronen binnen het systeem van de patiënt (rigiditeit).

Score

• ‘Ja’, wanneer je de functie van de klacht op de reactie van belangrijke anderen exploreert.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je naar zulke gevoelens uitgaande van de patiënt hebt gevraagd.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je naar zulke gevoelens uitgaande van de patiënt hebt gevraagd.

Dit item betreft problemen in de cyclus van het leven

Score

• ‘Ja’, wanneer je – middels open vragen – naar het perspectief, aspiraties, en de vervulling in het leven hebt gevraagd.

Zorgtaken kunnen gepaard gaan met een gevoel van zingeving en tevredenheid, maar kunnen ook als een emotionele en lichamelijke last worden ervaren.

Score

• ‘Ja’, wanneer je – middels een open vraag – naar gegeven zorg en de gevolgen daarvan hebt gevraagd.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je – middels een open vraag – vragen stelde over dit onderwerp of deze gevoelens exploreerde.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je een – open vraag – over dit onderwerp stelde.

Je vroeg de patiënt om zijn karakter te beschrijven.

Je vraagt, als ie interviewer, door naar persoonlijkheidskenmerken die de patiënt kwetsbaar maken voor geestelijke gezondheidsproblemen, zoals theatrale, schizoïde, antisociale, borderline trekken, alsook afhankelijke, passief-agressieve en ontwijkende trekken, en achterdocht, dwangmatigheid.

Score

• ‘Ja’, wanneer je de patiënt gevraagd hebt om een beschrijving van zichzelf te geven, of de patiënt twee of meer vragen gesteld hebt naar de genoemde persoonlijkheidskenmerken.

De volgende aspecten kunnen beschouwd worden als kenmerken van deze relaties:

• Flexibiliteit in het geval van gewijzigde omstandigheden;
• Flexibiliteit van rollen en posities;
• Differentiatie van rollen en taken;
• De mogelijkheden van emotionele en sociale ondersteuning, flexibiliteit en tolerantie in normen en waarden.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je twee of meer van deze aspecten ëxploreerde.

Dit item betreft de sociale steun die patiënten ervaren.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je vroeg naar sociale, d.w.z. emotionele of financiële, steun die de patiënt ervaart van personen in zijn omgeving.

Confrontatie met gewoontes, gebruiken, waarden en normen van verschillende (sub)culturen kan problemen rond de aanpassing geven.

Score

• ‘Ja’, wanneer je – met een open vraag – naar ervaren culturele verschillen in sociale relatie hebt gevraagd.

Met ‘professioneel functioneren’ worden bedoeld: werk, huishouding of studie.

 Score

• ‘Ja’ wanneer je vroeg naar de ervaren kwaliteit van een van deze drie aspecten.

Score

• ‘Ja’, wanneer je de tevredenheid met het functioneren in de vrije tijd exploreerde.

Je exploreert:

• De mate en de aard van dagelijkse beweging;
• De deelname aan sport, thans en in het verleden;
• Zorgen van de patient over ontbrekende dagelijkse beweging en gezondheidsklachten, zoals gewicht, tekort aan lucht, hoge bloeddruk, suikerziekte, medicijngebruik, etc.

Score

• ‘Ja’, wanneer je minstens twee van de drie onderwerpen exploreert.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je naar de kwaliteit van de slaap hebt gevraagd, en – in geval van slapeloosheid – naar de aard van de klachten.

Je exploreert middels dit item de eetgewoontes (trek, dieet) van de patiënt en mogelijke verstoringen, zoals angst voor verlies of toename van gewicht, aanvallen van bulimia, afkeer van eten, etc.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je vroeg naar eetlust en eetgewoontes, en bij verstoring de aard van de problemen exploreerde.

Dit item vraagt naar de kwaliteit van het sexuele functioneren.

In geval van klachten wordt naar de aard van het dysfunctioneren (zoals verminderde libido, opwinding of orgasme, dyspareunie, vaginisme, premature ejaculatie) doorgevraagd.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je vroeg naar tevredenheid met het sexuele functioneren, en – in geval van dysfunctioneren – naar de aard.

Met dit item exploreer je het risico op en de plannen voor een suuicide poging met als doel het risico te verminderen en een behandelplan op te stellen.

Item 3.1 Onderzoekt suicidale ideatie is gerelateerd, maar vraagt naar suicidale ideatie als symptoom van een depressive stoornis.

Score

• ‘Ja’, wanneer je een samenhangend geheel aan vragen stelt over suicidale ideatie en plannen.

Medicatie en middelen zijn:

• Zelfmedicatie;
• Professioneel voorgeschreven medicatie;
• Drugs, zoals roken en alcohol;
• Soft en harddrugs.

Overlap kan ontstaan met Item 2.12 Vraagt naar huidig medicatie gebruik of misbruik.

Je moet de volgende vier aspecten van middelengebruik exploreren:

• Welke medicatie wordt gebruikt;
• Welke drugs worden gebruikt;
• De hoeveelheid;
• De mate van afhankelijkheid met de mate van hunkering, afname in het sociale of beroepsmatige functioneren, consequenties.

Score

• ‘Ja’, wanneer je deze vier aspecten exploreerde.

Bij onvrede over huisvesting vraagt je naar:

• Objectieve informatie over de situatie,
• Naar veranderingen die de patiënt voor ogen heeft.

Score

• ‘Ja’, wanneer je naar huisvesting vraagt, en – bij onvrede – naar objectieve informatie en de wens tot verandering.

Bij onvrede over de financiële situatie vraagt je naar objectieve informatie en naar veranderingen die de patiënt voor ogen heeft.

Score

• ‘Ja’, wanneer je naar de financiële situatie vraagt en – bij onvrede – naar objectieve informatie de wens tot verandering.

Aanvullend op Item 4.11 Onderzoekt huidig professioneel functioneren vraag je met dit item naar de ontwikkeling van het gevolgde onderwijs en het professionele functioneren.

Score

• ‘Ja’, wanneer je vraagt naar historische feiten en de (on)tevredenheid bij onderwijs en werk.

De volgende gebieden kun je exploreren:

• Zwangerschap, geboorte en eerste levensjaar;0
• Sociaal-emotionele ontwikkeling;
• Psychosexuele ontwikkeling;
• Life-events en traumatische ervaringen
• Psychomotore ontwikkeling.

Score

• ‘Ja’, wanneer je minstens twee van deze gebieden exploreerde.

Je noemt een (waarschijnlijkheids-)diagnose of een andere definitie van het probleem, soms een belangrijke ‘uitsluiting’. De informatie is overwegend op een beschrijvend niveau.

Bijvoorbeeld: De symptomen wijzen op mazelen. Etiologie wordt hier niet meegenomen, maar in het volgende item (bijvoorbeeld: Mazelen zijn een besmettelijke ziekte die veroorzaakt wordt door een virus.) Niettemin kan overlap bestaan met het volgende item.

Wanneer je geen (waarschijnlijkheids-) diagnose noemt, maar een belangrijke oorzaak uitsluit (De pijn op de borst is geen uiting van een hartziekte) dan kan dat hier gescoord worden. Van belang is dat je geen jargon of termen gebruikt die niet aansluiten bij het intellectuele of socioculturele niveau van de patiënt.

Score

• ‘Ja’, wanneer je op een beschrijvend niveau en in voor de patiënt begrijpelijke termen uitlegt wat er aan de hand (of juist niet aan de hand) is.

Dit item refereert aan een uitleg over de oorzaak en onderhoudende factoren van de hoofdklacht in onderliggende psychologische en patho-fysiologische mechanismen, bijvoorbeeld hoe mensen reageren op situaties van stress. Net als in het voorafgaande item moet de patiënt in staat zijn de uitleg te begrijpen. 

Score

• ‘Ja’, wanneer een uitleg over de oorzaken en onderhoudende factoren van de klacht in begrijpelijke termen aanwezig is in de verstrekte informatie.

De prognose van een ziekte kan in belangrijke mate door de behandeling beïnvloed worden.

• Je moet minimaal enige informatie over de ernst van de ziekte bestaande uit een uitleg over het natuurlijk beloop van de ziekte geven.
• Vervolgens moet informatie over de ziekte na behandeling worden gegeven.

Deze informatie helpt de patiënt om een gefundeerde beslissing te nemen en draagt bij aan hoop op verbetering.

Score

• ‘Ja’, wanneer je informatie verstrekt over het beloop van de ziekte zonder en met behandeling.

Verwachtingen hebben altijd een feitelijk en een emotioneel aspect.

We vroegen aandacht voor het verschil tussen wens en verwachting zoals uitgelegd in Item 1.13 Ik vraag welke hulp de patiënt verwacht. In het kort, wensen neigen er toe een onrealistische hoop te reflecteren, terwijl verwachtingen wensen betreffen die door realiteit gevormd zijn.

Bijvoorbeeld: De patiënt wenst een gedegen uitleg te krijgen van de arts, maar verwacht een recept te krijgen, dat niet al zijn zorgen en angsten wegneemt. Dit item moet onderscheiden worden van Item 1.13, maar enige overlap is onvermijdelijk.

Score

• ‘Ja’, wanneer je zowel feitelijke als emotionele aspecten van de verwachtingen rondom oplossingen hebt geëxploreerd.

Score

• ‘Ja’, wanneer je exploreerde hoe veel verantwoordelijkheid de patiënt is bereid te nemen voor de behandeling (leefregels, verplichtingen, pogingen, tijd) en voor het vaststellen van het doel van behandeling.

Dit voorstel kan bestaan uit:

• Verdere anamnese,
• Verder onderzoek (met of zonder verwijzing),
• Behandeling of advies.

je kunt verschillende alternatieven voor hulp aanbieden waarbij altijd een optie is: geen nadere professionele hulp. Dit stelt de patiënt in staat een keuze te maken waar hij verantwoordelijkheid voor kan nemen.

Score

• ‘Ja’, wanneer je een voorstel voor behandeling met een of meer alternatieven formuleert.

Score

• ‘Ja’, wanneer je de informatie – over het in Item 1.1 en Item 3.1 geformuleerde probleem – op een te begrijpen manier uitlegt.

Informatie over de voors en tegens van behandeling is bedoeld om de patiënt te ondersteunen bij het maken van een keuze voor de meest-aansluitende oplossing van zijn probleem. De voors en tegens worden gewogen in de bestaande situatie om te komen tot een uitvoerbaar plan.

Voors en tegens kunnen zijn:

• Bijwerkingen en gunstige effecten (van medicatie bijvoorbeeld),
• Een inschatting van de kans op succes of mislukking,
• Impact op het dagelijkse leven, sociale beperkingen,
• Kosten, wachtlijst, etc.

Score

• ‘Ja’, wanneer je minstens een argument voor en een tegen de voorgestelde hulp bespreekt.

Score

• ‘Ja’, wanneer je exploreerde hoe de patiënt staat ten opzichte van het voorstel voor behandeling.

Wederzijds kunnen de voorgestelde hulp en ‘belangrijke anderen’ elkaar beïnvloeden. Deze anderen worden vaak bij de voorgestelde hulp betrokken; het voorstel voor hulp kan voor hen niet-acceptabel zijn; ondersteuning kan van hen gevraagd worden t.b.v. de compliantie met de hulp.

Score

• ‘Ja’, wanneer je nagaat of ‘belangrijke anderen’ zich in het voorgestelde behandelplan kunnen vinden.

Bij het verstrekken van informatie kan duidelijk worden dat de patiënt de arts begrijpt, maar op onderdelen van mening blijft verschillen. Je moet dit verschil van mening dan expliciet nader controleren: de arts moet een mogelijk verschil in visie bespreken en het precieze punt van verschil verhelderen.

Met bespreken bedoelen we niet dat je met de patiënt in discussie gaat. We bedoelen dat het verschil in visie besproken wordt. Wanneer bespreken over gaat in discussiëren en je de patiënt verplicht zijn visie over te nemen, dan wordt dit item met ‘nee’ gescoord.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je exploreert of een verschil van mening over probleemformulering of behandeling aanwezig is en verschillen in inzicht verheldert.

Deze vraag sluit het proces van onderhandeling tijdens het hulpaanbod af. Je exploreert of de patiënt van plan is het gegeven advies op te volgen.

Score

• ‘Ja’ wanneer je deze vraag stelt.

Na tot een beslissing over het advies gekomen te zijn, moet je uitleggen hoe het advies opgevolgd moet worden. Wanneer deze uitleg van goede kwaliteit is dan zal het de compliantie van de patiënt en de therapeutische resultaten verbeteren.

Goed advies moet altijd verwoord worden in concreet gedrag, zodat de patiënt in staat is het advies uit te voeren.

Bijvoorbeeld: wanneer ‘rust’ is voorgeschreven dan moet duidelijk zijn of dit betekent dat de patiënt langer moet slapen, vaker situaties waar hij zich kan ontspannen moet opzoeken, conflicten moet vermijden, of dag en nacht in bed moet blijven met iemand die voor hem kan zorgen.

Score

• ‘Ja’, wanneer, naar jouw oordeel, het advies concreet genoeg geformuleerd is, zodat de patiënt het advies adequaat kan opvolgen.

Na in concrete termen duidelijk gemaakt te hebben hoe de patiënt het advies moet opvolgen, moet je controleren of de patiënt het advies begrepen heeft.

Er bestaan verschillende manieren om dit te doen:

• Je kunt de patiënt vragen of hij het advies begrepen heeft,
• Of je kunt de patiënt vragen het advies nog eens te herhalen.

Score

• ‘Ja’, wanneer je je ervan verzekert dat de patiënt het advies begrepen heeft.

De volgende onderwerpen moeten afgesproken worden:

• Wat gaat er gebeuren;
• Wie doet wat;
• Wie neemt het initiatief;
• Op welk moment.

Score

• ‘Ja’, wanneer je alle vier deze onderwerpen concreet behandelde.
• ‘Nee’, in het andere geval.

Dit item heeft betrekking op twee onderwerpen, namelijk:

• De introductie;
• Het duidelijk maken van de relatie.

Het kan zijn dat een of beide aspecten niet van toepassing zijn, omdat de MAAS in verschillende settingen gebruikt wordt en de aspecten, bijvoorbeeld, al bekend zijn bij de patiënt, omdat het zijn eigen huisarts betreft.

Het verduidelijken van de functionele relatie is niet alleen van belang voor artsen en studenten in onderwijssituaties, maar ook voor artsen die moeten communiceren met patiënten in andere functionele relaties. Artsen die moeten onderzoeken en adviseren, artsen die tijdelijk waarnemen, of artsen die met andere artsen samenwerken moeten zichzelf introduceren en hun functionele relatie met de patiënt duidelijk maken.

Score

• ‘Ja’, wanneer je jezelf introduceerde én uitleg gaf over de relatie.

Na het verhelderen van de vraag om hulp moet je een plan formuleren waarin je uitlegt op welke manier je de vraag om hulp wil aanpakken.

Dit plan voor het vervolg van het consult bevat:

• De onderwerpen die je wil bespreken,
• Het lichamelijk onderzoek dat je wil uitvoeren,
• En de volgorde waarin dit gebeurt.

Score

• ‘Ja’, uitsluitend als je een agenda voor het consult formuleerde.

Dit item controleert d.m.v. een samenvatting of de Vraagverheldering voldoende begrepen wordt door de arts.

We willen benadrukken dat een samenvatting altijd een testend karakter heeft: je nodigt de patiënt uit om te reageren op de samenvatting middels de inhoud van de samengevatte informatie en het korte interval nadien. Als de Vraagverheldering voldoende begrepen is, vervolg je met meer directieve vragen voortkomend uit het met de hoofdklacht samenhangende systeem.

Theoretisch doen de volgende mogelijkheden zich voor:

• De vraag om hulp is impliciet (de patiënt komt voor de resultaten van testen die eerder werden uitgevoerd) of de vraag om hulp is spontaan door de patiënt verwoord. In beide situaties is het nog steeds nodig om met een samenvatting te testen of je de vraag om hulp voldoende begrepen heeft. In het eerste voorbeeld is een gesloten vraag, als Komt u voor de resultaten? voldoende.
• De vraag om hulp is nog onvoldoende geformuleerd door de patiënt en dat betekent dat de samenvatting te vroeg komt. De samenvatting is dan niet compleet en de patiënt zal verdere informatie aan de samenvatting toevoegen.

Wanneer de Vraagverheldering:

• Onvoldoende geëxploreerd is dan moet deze worden vervolgd en opnieuw met een samenvatting worden afgesloten;
• Voldoende geëxploreerd is, dan wordt afgesloten met een samenvatting.

Dit item meet de afsluitende functie van de samenvatting. De kwaliteit van de samenvatting wordt beoordeeld in Item C.3.

Score

• ‘Ja’, wanneer je een samenvatting maakte aan het einde van de Vraagverheldering of wanneer de samenvatting in een nieuwe poging verbeterd wordt.

Je benoemt de belangrijkste onderwerpen, die naar voren zijn gekomen in de fases van Vraagverheldering en Anamnese, Psychiatrisch Onderzoek en Socio-emotionele Exploratie.

Deze samenvatting sluit aan bij het referentiekader van jou, als arts, en verschilt in dat opzicht van de samenvatting, die voortkomt uit het referentiekader van de patiënt. Met het ordenen van de belangrijkste resultaten rond je de eerste fasen van het initiële medische interview af voordat je overgaat naar het presenteren van het Hulpaanbod.

Score

• ‘Ja’, wanneer de informatie hebt geordend na de verheldering van de vraag om hulp en de directieve vragen van het anamnese afnemen, psychiatrisch onderzoek en socio-emotionele exploratie.

In het medisch interview neigen artsen ernaar om vaak over te schakelen naar verschillende onderdelen van het interview. Dat blijkt een verwarrend effect op de patiënt te hebben. In het ideale geval worden vragen uit de Anamnese, Psychiatrisch Onderzoek en Socio-emotionele Exploratie voorafgegaan door Verheldering van de Vraag om Hulp.

Score

• ‘Ja’, wanneer, naar jouw oordeel, de vraag om hulp voldoende geëxploreerd is om verder te kunnen gaan met het afnemen van de Anamnese, Psychiatrisch Onderzoek en Socio-emotionele Exploratie.

Score

• ‘Nee’, wanneer een van de volgende situaties aanwezig is:
  • Je ging terug naar items uit eerdere fases op het moment dat delen van het Hulpaanbod al besproken werden;
  • De fases van Vraagverheldering, Anamnese, Psychiatrisch Onderzoek en Socio-emotionele Exploratie zijn, naar jouw oordeel, niet voldoende doorgewerkt.
• ‘Ja’, in alle andere situaties.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je deze fase opent met informatie over de waarschijnlijke diagnose, een probleemdefinitie, of een belangrijke uitsluiting.
• ‘Nee’, wanneer dit niet gebeurt.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je deze vraag stelt.

Dit item vraagt van jou om een globaal oordeel te geven over de kwaliteit van het faciliterende gedrag gedurende het medische interview.

Faciliteren is noodzakelijk om de patiënt te stimuleren om vanuit zijn eigen referentiekader en ervaringen te spreken, en om gevoelens uit te drukken.

In aanvulling op de exploratie van gevoelens, is het ook belangrijk om vragen over feiten op een faciliterende manier te stellen.

Faciliteren krijgt concreet vorm op de volgende manier:

• Goed-geïndiceerde open vragen, vooral tijdens vraagverheldering
• Stimulerend vraag-gedrag binnen het referentiekader van de patiënt
• Opmerkingen die openheid stimuleren
• Een luisterende attitude die zichtbaar wordt door op het juiste moment korte perioden van stilte te laten vallen
• Selfdisclosure door jou als arts.

 Score

• ‘Ja’, wanneer minstens vier aspecten getoond werden.
• ‘Indifferent’, wanneer twee tot drie aspecten getoond werden.
• ‘Nee’, wanneer je slechts één of minder aspecten toonde.

Dit item betreft reflecties over verbaal of niet-verbaal geuite emoties van de patiënt door jou als arts.

Reflecties vormen het belangrijkste interviewgedrag waarmee je kunt reageren op emoties van de patiënt. Reflecties over emoties worden op de juiste manier gebruikt wanneer:

• De reflecties op het juiste moment worden toegepast en dat betekent op het moment zelf of kort nadat emoties uitgedrukt worden door de patiënt. Het verband tussen de emotie van de patiënt en de reflectie door jou moet duidelijk zijn.
• Non-verbaal uitgedrukte emoties worden herkend en er wordt op gereflecteerd.
• De juiste inhoud van de emotie wordt gereflecteerd met congruentie tussen emotie en reflectie.

Score

• ‘Ja’, wanneer reflecties op emoties in 80% van de gevallen gebruikt werden overeenkomstig de criteria.
• ‘Nee’, wanneer minder dan 80% van de reflecties op emoties gebruikt werden volgens de criteria of wanneer je niet duidelijk reageerde op de uitdrukking van emoties.
• ‘Indifferent’, wanneer geen reflecties op emoties werden gebruikt en ook niet noodzakelijk waren.

Dit item betreft reacties van jou op emotionele uitdrukkingen van de patiënt die gericht zijn tegen jou als arts. Wanneer de patiënt emoties van verdriet, teleurstelling, angst, boosheid, verwijt of cynisme uitdrukt dan moet je proberen de communicatie gaande te houden. De communicatie kan verstoord worden, wanneer je deze emoties niet goed weet te hanteren.

Je kunt verschillende afweermechanismen tegen deze emoties hanteren, zoals:

• Ontkenning, onderhandeling, minimaliseren, rationaliseren, verschuiving, reageren met het tegendeel, etc;
• Antagonistisch gedrag hanteren, zoals discussie aangaan, ruzie zoeken, etc.

Score

• ‘Ja’, wanneer je emoties die tegen je gericht zijn op de juiste manier weet te hanteren met als resultaat dat de communicatie gaande blijft.
• ‘Nee’, wanneer je afweermechanismen of antagonistisch gedrag hanteert.
• ‘Indifferent’, wanneer de patiënt geen emoties uit die gericht zijn tegen jou als arts.

Dit item verwijst naar vragen over het gevoel van de patiënt tijdens het medisch interview. Deze vragen komen het meeste voor tijdens het hulpaanbod. De vragen hebben een open karakter en richten zich op de aanwezige gevoelens en gedragingen van de patiënt.

Open vragen worden op de juiste manier gesteld wanneer:

• Je vragen stelt vanuit het referentiekader van de patiënt;
• De vragen geen antwoord-categorieën uitsluiten;
• De vragen zich op één onderwerp richten.

Score

• ‘Ja’, wanneer deze vragen in 80% of meer van de gevallen op de juiste manier werden gesteld.
• ‘Nee’, wanneer deze vragen in minder dan 50% van de gevallen op de juiste manier werden gesteld.
• ‘Indifferent’, wanneer dit interview gedrag zich niet voordoet of wanneer het in 50-80% van de gevallen adequaat werd gehanteerd.

Je hanteert meta-communicatieve opmerkingen om een geblokkeerde communicatie te stimuleren. Een blokkade of remming van de communicatie kan verschillende oorzaken hebben, maar is meestal het gevolg van inadequaat en niet-gecorrigeerd interviewgedrag eerder in het gesprek. Bijvoorbeeld:

• Het ontkennen of minimaliseren van heftige emoties;
• Het stellen van vragen die niets met de casus van doen hebben.

Een geblokkeerde communicatie uit zich in de volgende kenmerken van de arts-patiënt communicatie:

• Verdedigend gedrag van de patiënt (negativisme, ontkenning, weigering);
• Vasthoudende discussie;
• Lange periodes van stilte.

Het resultaat is dat de communicatie in de verschillende fasen van het medisch interview verstoord wordt. De communicatie kan gestimuleerd worden door meta-communicatieve opmerkingen, zoals Hoe kan het dat we elkaar vaker niet begrijpen?

Score

• ‘Ja’, wanneer een geblokkeerde communicatie gestimuleerd werd door meta-communicatieve opmerkingen.
• ‘Nee’, wanneer je, in het geval van geblokkeerde communicatie, geen gebruik maakte van meta-communicatieve opmerkingen of wanneer je onnodige meta-communicatieve opmerkingen maakte die de communicatie juist doen blokkeren.
• ‘Indifferent’, wanneer meta-communicatie niet getoond wordt, maar ook niet nodig is.

Directieve medische vragen tijdens het afnemen van de anamnese, psychiatrisch onderzoek en socio-emotionele exploratie moeten niet leiden tot een eindeloze rij van vragen, omdat dit gevoelens van angst en onzekerheid kan oproepen en tot misverstanden kan leiden.

Score

• ‘Ja’, wanneer je kort uitlegt waarom je een aantal directieve vragen wil stellen en deze vragen, naar jouw oordeel, niet te veel tijd en aandacht opvragen.
• ‘Nee’, wanneer directief-medische vragen niet aan beide criteria voldeden.
• ‘Indifferent’, wanneer geen anamnese, psychiatrisch onderzoek en socio-emotionele exploratie afgenomen werd.

Dit item verwijst naar specifiek en expliciet gedrag, dat er op gericht is de patiënt op zijn gemak te stellen. Het kan nodig zijn de patiënt op zijn gemak te stellen:

• Op het moment van kennismaken met jou als arts;
• Tijdens lichamelijk onderzoek;
• Na het uiten van heftige emoties tijdens het hulpaanbod.

Score

• ‘Ja’, wanneer je expliciet gedrag vertoont dat tot doel heeft de patiënt op zijn gemak te stellen.
• ‘Nee’, wanneer dit gedrag wel nodig lijkt te zijn, naar jouw oordeel, maar je naliet de patiënt op zijn gemak te stellen.
• ‘Indifferent’, wanneer dit gedrag niet nodig was en ook niet getoond werd.

Dit item vraagt om een globaal oordeel over een belangrijke kwaliteit van het medisch interview.

Het tempo van een gesprek is sterk gerelateerd aan faciliterend gedrag en aan de directiviteit van jou als arts-hulpverlener, en wordt als zodanig verondersteld een belangrijke kwaliteit van het interview te zijn.

Score

• Ja’, wanneer je het tempo van het interview soepel weet te hanteren.
• ‘Nee’, wanneer:
  • Periodes van stilte aanwezig zijn die het tempo verstoren;
  • Je te snel van het ene naar het andere onderwerp overspringt;
  • Je de patiënt onderbreekt;
  • Je de patiënt te veel de ruimte geeft om voor het interview niet direct relevante onderwerpen te bespreken;
• ‘Indifferent’, wanneer een mix van adequaat en minder adequaat tempo aanwezig was.

Dit item kan het beste gescoord worden wanneer eerst het niet-verbale gedrag beoordeeld wordt, waarna de aard van het verbale gedrag vergeleken wordt met de aard van het niet-verbale gedrag. Naderhand beoordeel je als observator of er overeenstemming tussen beide bestond.

Aanwijzingen voor niet-verbaal gedrag zijn:

• Het kijken en het oogcontact;
• Stemgeluid;
• Gelaatsuitdrukking;
• Lichaamsuitdrukking;
• Gebaren.

Score

• ‘Ja’, wanneer het niet-verbale gedrag in overeenstemming was met het verbale gedrag.
• ‘Nee’, wanneer incongruentie aanwezig was.
• ‘Indifferent’, wanneer je niet in staat bent om ‘ja’ of ‘nee’ te kiezen.

Score

• ‘Ja’, wanneer je adequaat oogcontact onderhouden hebt.
• ‘Nee’, wanneer:
  • Je oogcontact vermijdt of alsmaar naar de computer of een ander voorwerp staarde;
  • Je de patiënt voortdurend aanstaarde.
• ‘Indifferent’, wanneer een oordeel niet mogelijk is.

Je gebruikt gesloten vragen op de juiste manier wanneer:

• De vraag geen suggestie voor een antwoord bevat;
• De vraag gericht is op één onderwerp;
• Dit vraagtype gebruikt wordt bij de juiste indicatie.

Gesloten vragen zijn geïndiceerd wanneer:

• Je als arts op zoek bent naar feitelijke informatie
• De patiënt van het onderwerp afdwaalt;
• De patiënt weerstand vertoont bij het beantwoorden van het onderwerp.

Gesloten vragen zijn niet geïndiceerd wanneer:

• De kans bestaat dat relevante informatie gemist gaat worden door de antwoord categorieën te beperken;
• Deze vragen gebruikt worden bij vraagverheldering of bij het exploreren van emoties in het algemeen.

 Score

• ‘Ja’, wanneer 80% van alle gesloten vragen op de juiste manier gesteld werden.
• ‘Indifferent’, wanneer 60-80% van alle gesloten vragen op de juiste manier gesteld werden.
• ‘Nee’, wanneer minder dan 60% van alle gesloten vragen op de juiste manier gesteld werden.

Concretiseren is nodig wanneer de patiënt op een vage, onpersoonlijke, algemene, of onduidelijke manier over praat over onderwerpen, die gerelateerd zijn aan de klacht. Je nodigt de patiënt uit zich opnieuw uit te drukken op een duidelijker, persoonlijker of specifiekere manier.

Score

• ‘Ja’, wanneer je op de juiste manier en op het juiste moment concretiseert.
• ‘Nee’, wanneer je concretiseren niet toepast terwijl het wel geïndiceerd is, of wanneer je niet op de juiste manier concretiseert, of te vaak concretiseert.
• ‘Indifferent’, wanneer het niet nodig was te concretiseren en ook niet toegepast werd.

Een samenvatting is een herformulering van belangrijke, door de patiënt verstrekte informatie, maar uitgedrukt in de woorden van jou als arts. Een samenvatting sluit dicht aan bij het referentiekader van de patiënt, in tegenstelling tot ordenen dat afkomstig is van het referentiekader van de arts.

In dit item maakt de observator een oordeel over de juistheid van de inhoud van de samenvatting.

Score

• ‘Ja’, wanneer 80% of meer van de samenvattingen een juiste herformulering waren van de inhoud van de uitspraken van de patiënt.
• ‘Nee’, wanneer in 60% of minder van de samenvattingen de inhoud van de uitspraken van de patiënt juist weergaven.
• ‘Indifferent’, wanneer dit interviewgedrag niet getoond werd of wanneer 60-80% van de samenvattingen op de juiste manier gebruikt werden.

Tijdens het hulpaanbod verstrek je informatie aan de patiënt, die begrepen en onthouden moet worden. Het herinneren van informatie wordt gestimuleerd wanneer informatie in kleine eenheden wordt aangeboden. Kleine eenheden zijn twee of drie zinnen. 

Score

• ‘Ja’, wanneer 80% of meer van de informatie verstrekt werd in kleine eenheden.
• ‘Nee’, wanneer minder dan 80% van de informatie in kleine eenheden werd verstrekt.
• ‘Indifferent’, wanneer geen informatie werd verstrekt.

Na het verstrekken van informatie over diagnose, oorzaken, prognose en behandelplan, moet je nagaan of de patiënt de informatie heeft begrepen.

Score

• ‘Ja’, wanneer je drie of meer keer naging of de patiënt de informatie heeft begrepen.
• ‘Indifferent’, wanneer je een of twee keer naging of de patiënt de informatie heeft begrepen.
• ‘Nee’, wanneer je niet naging of de patiënt informatie heeft begrepen.

Dit item meet de vaardigheid in het op de juiste manier hanteren van confrontaties.

‘Juist’ verwijst naar situaties waarin confrontaties nodig zijn, omdat de communicatie geremd wordt door tegenstellingen.  Deze situatie kan ontstaan wanneer:

• Tegenstellingen bestaan in de woorden van de patiënt;
• Tegenstellingen bestaan tussen de woorden van de patiënt en zijn non-verbale communicatie;
• Tegenstellingen bestaan tussen huidig en eerder gedrag van de patiënt.

 Score

• ‘Ja’, wanneer je confrontaties op de juiste manier hanteerde zodat de communicatie gestimuleerd werd.
• ‘Nee’, wanneer je naliet om confrontaties toe te passen en de communicatie verstoord werd of wanneer je onnodige confrontaties maakte die de communicatie belemmeren.
• ‘Indifferent’, wanneer dit gedrag niet gebruikt werd maar ook niet nodig is.

Score

• ‘Ja’, wanneer begrijpelijke taal gebruikt werd gedurende het interview.
• ‘Nee’, wanneer naar jouw oordeel, meerdere moeilijke woorden (medisch taalgebruik, woorden uit een andere sociale klasse) gebruikt werden, of wanneer problemen ontstonden door het toepassen van dialect.
• ‘Indifferent’, wanneer deze categorie niet van toepassing was.